Dù đã gần 40 năm đi vào hoạt động nhưng cây cầu này vẫn góp phần không nhỏ vào giao thông, vận chuyển hàng hóa và giao thương giữa các tỉnh phía Bắc và Hà Nội.
Cầu Thăng Long (còn gọi là cầu hữu nghị Việt Xô) là cây cầu bắc qua sông Hồng được xây dựng năm 1974 và khánh thành ngày 9/5/1985. Đây là cây cầu được xây dựng dài nhất Hà Nội và là công trình lớn nhất Đông Nam Á vào thời điểm đó.
Cầu Thăng Long là cây cầu sông hai tầng duy nhất có thời gian xây dựng dài nhất ở Hà Nội. Ảnh: báo giao thông vận tải
Cầu Thăng Long là dự án nằm trong trung tâm đường sắt khu vực Hà Nội và hiện nằm trên Vành đai 3, nối huyện Đông Anh với huyện Bắc Từ Liêm. Cầu bắc qua sông Hồng gần Nhà máy đóng tàu Chèm ở huyện Thụy Phương, huyện Bắc Từ Liêm (Bờ Nam). Đầu cầu còn lại nằm ở xã Võng La, huyện Đông Anh (bờ bắc), cách nhau 1.688 m, cách trung tâm Hà Nội 12 km.
Giai đoạn đầu, cầu Thăng Long được Trung Quốc xây dựng nhưng sau khoảng 20% khối lượng xây dựng thì dừng thi công. Cuối năm 1978, Liên Xô giúp đỡ chúng tôi tiếp tục xây dựng cho đến khi hoàn thành.
Cầu Thăng Long được coi là công trình hàng thế kỷ của tình hữu nghị Việt – Xô. Ảnh: Báo Đại Đoàn Kết
Cây cầu đòi hỏi quá trình chuẩn bị, thiết kế và xây dựng rất lâu dài. Thượng tướng Đồng Sỹ Nguyên (cựu Bộ trưởng GTVT) cho biết, từ đầu những năm 1960, lãnh đạo đảng, nhà nước đã có ý tưởng xây cầu bắc qua sông Hồng nối Hà Nội với Thái Lan. Nguyễn, Việt Trì. .. phát triển về phía Bắc. Khoảng năm 1971, chúng tôi bắt đầu đàm phán với Trung Quốc và yêu cầu giúp đỡ xây dựng cây cầu.
Theo Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên, lúc đó Việt Nam gọi là cầu Chèm, còn Trung Quốc gọi là Hồng Hà Đại Kiều, nghĩa là cầu sông Hồng. Tuy nhiên, Tổng Bí thư Trường Chinh đã chính thức đề xuất đặt tên cầu là Thăng Long.
Việc xây dựng cầu Thăng Long do Xí nghiệp liên doanh cầu Thăng Long (gồm 4 công ty cầu và 1 công ty cơ khí) thực hiện. Ảnh: Báo Đại Đoàn Kết
Mô hình doanh nghiệp kết hợp (gọi đúng) là một điều đặc biệt mới đối với nghề xây cầu lúc bấy giờ. Lực lượng kỹ sư, công nhân ban đầu là 1.600 người, sau tăng lên 8.300 người. Liên Xô giúp Việt Nam đào tạo thợ lặn sâu 50m, thợ phun sơn, thợ hàn tự động, thợ kiểm tra hàn…
Nó không chỉ đáng chú ý về chiều dài mà công nghệ xây dựng của nó còn được coi là hiện đại nhất vào thời điểm đó. Lần đầu tiên các kỹ sư, công nhân Việt Nam phải đối mặt với nhiều vấn đề về tổ chức thi công và biện pháp kỹ thuật mới, đặc biệt là việc xây dựng đảo bằng bao, thay sườn cọc ván thép, thi công móng caisson lớn rộng 18 cm. m và lớp phủ đáy cầu ở độ sâu 40 m trong đất thịt pha cát và sỏi; Trực tiếp thi công các công trình có quy mô lớn, thuộc hàng tốt nhất Việt Nam và Đông Nam Á.
Những trụ cột đầu tiên của cầu Thăng Long
Việc thi công móng trụ cầu bằng công nghệ định vị giếng nổi vẫn còn rất mới mẻ đối với người thợ cầu Việt Nam. Nhưng vào thời điểm đó, những người thợ cầu Thăng Long với sự giúp đỡ của nhiều chuyên gia Liên Xô đã vượt qua khó khăn về kỹ thuật; 16 trụ cầu chính được xây dựng trong điều kiện khó khăn, phải hứng chịu mưa lũ liên miên.
Sau này, khi lắp đặt các dầm thép khổng lồ, các công nhân cầu lần đầu tiên đã được học và làm quen với các quy trình công nghệ mới từ Đông Âu. Công việc phun cát, sơn và đúc hẫng dầm thép bằng bu lông cường độ cao được các công nhân cầu Thăng Long thực hiện với sự tôn trọng của các chuyên gia Liên Xô lúc bấy giờ.
Tầng trên có đường ô tô rộng 15m, 4 làn xe
Vào thời điểm hoàn thành, cầu Thăng Long có hai tầng. Phía dưới, ở giữa là hai tuyến đường sắt (được thiết kế khổ 1.435 mm), hai bên là đường ô tô thô sơ dài 3,5 m (có khả năng chở ô tô 10 tấn). Tầng trên có đường 4 làn xe rộng 15 m; Hai bên có đường đi bộ rộng 1,5m. Chiều dài toàn cầu là hơn 5,5 km bằng đường sắt (cấp dưới), hơn 3,1 km bằng đường cao tốc (cấp trên) và hơn 2,6 km bằng đường bộ với các phương tiện đơn giản.
Với tổng chiều dài cầu khoảng 10,7 km, Thăng Long là cây cầu dài nhất Việt Nam vào thời điểm đó. Phần chính của cầu (qua sông) gồm 15 nhịp dầm thép, mỗi nhịp dài 112 m, móng các trụ cầu chính đều sử dụng giếng chính. Các phần cầu hai bên bờ được làm bằng dầm bê tông dự ứng lực. Các trụ cầu đều được trang bị móng cọc hình ống 55cm. Cây cầu cũng sử dụng công nghệ hiện đại nhất, xứng đáng với danh hiệu “Công trình thế kỷ”, đặc biệt là ở Việt Nam lúc bấy giờ.
Cầu Thăng Long vẫn giữ kỷ lục về thời gian xây dựng dài nhất, khoảng 11 năm. Ảnh: Báo Tiền Phong
Dù trải qua nhiều khó khăn và trường tồn nhưng cầu Thăng Long sau khi khánh thành vẫn rơi vào tình trạng bỏ hoang do lượng người và phương tiện qua lại ít. Toàn bộ công trình kiến trúc tráng lệ bắc qua sông Hồng lúc đó rơi vào cảnh hoang tàn và lạnh lẽo. Nguyên nhân được chỉ ra là vào thời điểm khánh thành cầu Thăng Long, phương tiện đi lại phổ biến nhất của người dân Hà Nội và các nơi khác chỉ là xe đạp (rất ít xe máy, thậm chí ô tô càng hiếm), trong khi cầu Thăng Long là công trình kiên cố, hiện đại, phù hợp cho ô tô, xe máy nên hiện tại nhu cầu sử dụng cầu không nhiều. Ngoài ra, phía dưới sông Hồng, gần cầu Thăng Long, bến phà Chèm vẫn hoạt động.
Tuy nhiên, chỉ một năm sau khi khánh thành cầu Thăng Long, đất nước ta bước vào thời kỳ đổi mới toàn diện năm 1986. Quá trình đổi mới đã mang lại những thành công to lớn làm thay đổi bộ mặt kinh tế – xã hội của cả nước. Nền kinh tế ngày càng phát triển, đời sống người dân được cải thiện, xe cơ giới được mua nhiều hơn, số chuyến bay đến và đi từ sân bay Nội Bài cũng ngày càng tăng. Dòng xe máy, ô tô qua cầu Thăng Long để vào sân bay cũng ngày càng dày đặc.
Kể từ đó, sau gần 40 năm đưa vào sử dụng, vai trò, giá trị của cầu Thăng Long đối với sự phát triển kinh tế – xã hội của Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung ngày càng rõ ràng hơn.
>> Cầu biển Baltic 26.000 tỷ hình chữ S và là cây cầu vượt biển đầu tiên ở nước láng giềng Việt Nam
