Ngày 29/12, Bộ Quản lý và Xây dựng thủy lợi huyện Buôn Ma Thuột, Đăk Lăk phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đăk Lăk tổ chức Diễn đàn “Nghiên cứu ứng dụng công nghệ chiến lược phát triển hệ thống thủy lợi tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng vùng cao nhằm thúc đẩy nông nghiệp thông minh, ứng phó với biến đổi khí hậu và góp phần đảm bảo an ninh nguồn nước ở khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên”.
Tổng quan về diễn đàn. Ảnh: Phạm Hoài.
Tìm vị trí thiết bị nhập khẩu để thích ứng với điều kiện Việt Nam
Tại diễn đàn, đại diện Công ty Cổ phần Công nghệ Thủy lợi Khang Thịnh đã báo cáo về giải pháp công nghệ tưới nhỏ giọt tích hợp dinh dưỡng, thuốc trừ sâu và sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) cố vấn của Netafim (Israel) hướng tới các hộ nông dân sản xuất nhỏ.
Theo chuyên gia Đoàn Phúc Cường, một trong những điểm mấu chốt của công nghệ này là việc sử dụng đầu nhỏ giọt với tốc độ dòng chảy rất thấp, giúp đảm bảo nước được phân bố đều khắp vùng rễ vào đúng thời điểm và đúng lượng cây cần thiết. Điều này có nghĩa là cây hấp thụ nước và chất dinh dưỡng tốt hơn, giúp tiết kiệm đáng kể lượng nước tưới và năng lượng vận hành. Phân bón hòa tan trong nước tưới cũng được sử dụng triệt để, giảm thất thoát, giảm chi phí và hạn chế tác động đến môi trường.
Đặc biệt, công nghệ tưới chính xác giúp kiểm soát độ mặn ở vùng rễ, tạo điều kiện cho cây phát triển ổn định ngay cả ở những vùng khô hạn, nhiễm mặn nhẹ. Hệ thống này cũng cho phép đưa thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ tiền nảy mầm, thuốc diệt nấm và tuyến trùng trực tiếp qua nước tưới, nâng cao hiệu quả kiểm soát và giảm lượng hóa chất sử dụng.
Ông Đoàn Phúc Cường, chuyên gia nông học Netafim Việt Nam, đại diện Công ty Cổ phần Công nghệ Thủy lợi Khang Thịnh. Ảnh: Phạm Hoài.
Trong khi đó, thiết bị nhập khẩu từ Trung Quốc có lợi thế về giá thành, dễ cấu hình, phù hợp với sản xuất quy mô nhỏ nhưng phải lựa chọn và sử dụng hợp lý mới đảm bảo hiệu quả lâu dài. Vì vậy, bà Nguyễn Thị Thùy Anh, Giám đốc phụ trách khu vực Tây Nguyên (Công ty Kang Thịnh), nhấn mạnh: Vấn đề không phải là “chọn bên nào” mà là kết hợp công nghệ, dịch vụ và kiến thức sử dụng như thế nào để tạo ra giá trị phù hợp cho từng nhóm nông dân.
Từ thực tiễn tham gia nhiều dự án triển khai tại Tây Nguyên, đại diện Khang Thịnh nhấn mạnh cần từng bước nội địa hóa phụ tùng, vật tư, dịch vụ lắp đặt, vận hành, bảo trì, từ đó tạo điều kiện cho người nông dân tiếp cận công nghệ dễ dàng, chủ động hơn.
Lắp đặt hệ thống tưới thông minh cho vườn sầu riêng ở Đăk Lăk. Ảnh: Phạm Hoài.
Bà nói: “Thay vì chỉ giới hạn ở việc bán thiết bị, các công ty cần cung cấp một hệ sinh thái giải pháp hoàn chỉnh, từ thiết kế, hướng dẫn sử dụng đến tư vấn kỹ thuật nông nghiệp chi tiết. Đối với các cộng đồng dễ bị tổn thương, thiết bị cần được điều chỉnh để đơn giản, tiết kiệm chi phí và dễ sử dụng. Đồng thời, các khóa đào tạo và hội thảo cần được tổ chức để hướng dẫn sử dụng và điều chỉnh kỹ thuật nông nghiệp cho phù hợp với điều kiện địa phương”.
Về ứng dụng phần mềm quản lý tưới, bà Thùy Anh cho biết, một số phần mềm nhập khẩu như giải pháp của Terbin vẫn còn hạn chế trong việc ứng dụng cho nhiều loại cây trồng ở Việt Nam. Vì vậy, cần có sự phối hợp chặt chẽ với các viện nghiên cứu nông nghiệp trong nước để hiệu chỉnh và nâng cao khả năng ứng dụng vào thực tế.
Ở góc độ chính sách, Phó tổng biên tập báo Nông nghiệp và Môi trường Vũ Minh Việt đề nghị xem đây là một “câu chuyện dài” cần có sự quan tâm nhiều hơn từ nhà nước và các cơ quan nghiên cứu. Ông Việt đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ sớm xây dựng đề tài nghiên cứu nhằm nội địa hóa tối đa công nghệ tưới tiêu để tất cả các nhóm nông dân, đặc biệt là các cộng đồng dễ bị tổn thương có thể tiếp cận và áp dụng hiệu quả trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng.
Đồng bộ hóa thông tin tưới tiêu với cơ sở dữ liệu tiêu chuẩn ngành
Theo Tiến sĩ Đinh Thanh Mừng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng Thủy lợi, Nghị định 77/2018/ND-CP được coi là chính sách mang tính đột phá và rất thiết thực tại thời điểm ban hành. Cụ thể, quy định hỗ trợ 50% chi phí đầu tư vật tư, thiết bị cho các tổ chức, cá nhân, công ty và thành viên tổ chức thủy lợi cơ sở khi đầu tư hệ thống tưới tiên tiến cho cây trồng cạn, với mức kinh phí tối đa không quá 40 triệu đồng.
Thực tiễn gần đây cho thấy công nghệ tưới tiên tiến đã mang lại kết quả rất rõ rệt: tiết kiệm 20-40% nước, giảm chi phí nhân công, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản, đồng thời giảm khí thải và thích ứng tốt hơn với điều kiện khí hậu bất lợi.
Phó Giám đốc Chi cục Quản lý và Xây dựng Thủy lợi Nguyễn Hoài Nam. Ảnh: Phạm Hoài.
Trước nhu cầu phát triển nông nghiệp thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu, Bộ đang rà soát, đánh giá toàn diện chính sách này để đề xuất các điều chỉnh theo hướng phù hợp hơn với thực tế. Ông Mừng cho biết: “Một trong những nội dung đang được nghiên cứu là mở rộng đối tượng hưởng lợi, không chỉ đến các tổ chức thủy lợi cơ sở mà còn tới tất cả các tổ chức, cá nhân có nhu cầu đầu tư thủy lợi tiên tiến trên cả nước”.
Ngoài ra, các nguồn lực từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, vốn ODA và vốn vay ưu đãi sẽ được tổng hợp mạnh mẽ để hỗ trợ cơ sở hạ tầng trữ nước và hệ thống thủy lợi cho các cây trồng trọng điểm vùng cao.
Mô hình trồng hành tím bằng kỹ thuật tưới nhỏ giọt ở Sóc Trăng (Cũ). Ảnh: Phạm Hoài.
Phó Cục trưởng Nguyễn Hoài Nam cũng chia sẻ, Bộ đề xuất xem xét các cơ chế cho vay ưu đãi như hạ lãi suất, giãn thời hạn cho vay như một khoản đầu tư chiến lược cho an ninh nguồn nước và sinh kế bền vững. “Chúng tôi hài lòng về sự tham gia của các công ty, Người dân, các viện, trường học và các chuyên gia đều tham gia vào các trung tâm tư vấn thủy lợi. Nhà nước khuyến khích doanh nghiệp nghiên cứu, nội địa hóa công nghệ tưới tiêu, Giải pháp chuyển giao phù hợp với điều kiện nông nghiệp nhỏ và đa dạng ở Việt Nam.
Ông Nam nhấn mạnh: “Các chính sách về thuế, đất đai và hợp tác công tư (PPP) sẽ được thúc đẩy nhằm thúc đẩy các công ty hỗ trợ nông dân lâu dài, không chỉ trong việc bán thiết bị mà còn cung cấp dịch vụ bảo trì và đào tạo kỹ thuật”. Trong thời gian tới, Phó Giám đốc Nam cho biết sẽ xây dựng nền tảng dữ liệu số., Tích hợp cơ sở dữ liệu kinh doanh nông nghiệp và ứng dụng AI để giúp nông dân đưa ra quyết định “đúng nước – đủ nước – sử dụng nước hiệu quả”.
Với phương châm lấy người sử dụng nước làm trung tâm, Cục Xây dựng và Quản lý Thủy lợi cam kết DĐồng hành cùng các địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân từng bước hiện thực hóa các mục tiêu của chiến lược thủy lợi đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.
Ông Nguyễn Thanh Long, Giám đốc Chi cục Thủy lợi và phòng chống thiên tai tỉnh Đăk Lăk, cho biết, đến nay, trên địa bàn tỉnh có hơn 84.000 ha cây trồng cạn trên địa bàn tỉnh được quản lý bằng phương pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước. Kết quả này có được là nhờ tỉnh đã chủ động cụ thể hóa các chính sách trọng điểm, đặc biệt là Nghị định số 77/2018/ND-CP ngày 16/5/2018 của Chính phủ về hỗ trợ phát triển thủy lợi quy mô nhỏ, tưới đồng ruộng và tưới tiên tiến tiết kiệm nước phù hợp với điều kiện thực tế của Đăk Lăk.
Trong thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục rà soát, điều chỉnh quy hoạch vùng trồng cây trồng cạn gắn với quy hoạch thủy lợi; Ưu tiên đầu tư các dự án thủy lợi quy mô nhỏ, ao chứa nước, hệ thống kênh mương, tăng cường quản lý, sử dụng bền vững nguồn nước mặt, nước ngầm.
